Álflóðið frá Xinjiang

Áliðnaður í Kína hefur byggst upp geysilega hratt og hraðar en kínversk eftirspurn eftir áli. Þetta hefur skapað offramboð af áli innan Kína, álverð þar er lágt og taprekstur mjög útbreiddur í kínverska áliðnaðinum. Nýlega hafa kínversk stjórnvöld ákveðið að lækka raforkuverð til nokkurra iðngreina og þær lækkanir munu koma kínverska áliðnaðinum til góða. Við þetta bætist að kínversk stjórnvöld ætla nú að fella niður útflutningstolla á tilteknar afurðir kínverskra álvera og liðka þannig fyrir útflutningi á áli.

Það var nú á sumardaginn fyrsta í vikunni sem leið að kínverska fjármálaráðneytið birti fréttatilkynningu þess efnis að frá og með 1. maí n.k. (2015) munu kínversk stjórnvöld hætta að leggja útflutningstolla (eða skatt) á tiltekna framleiðslu kínverska áliðnaðarins. Þessi tíðindi, ásamt fréttum af lækkuðu orkuverði til álvera, eru til marks um hvernig sífellt verður líklegra að útflutningur á kínversku áli muni fara vaxandi. Þar með kann álverð utan Kína að lækka og álverð innan Kína að hækka. Mjög fróðlegt verður að fylgjast með þessari þróun. 

Umræddar ákvarðanir kínverskra stjórnvalda eru gerðar í þeim tilgangi að bæta rekstrarstöðu kínverska áliðnaðarins og hjálpa kínverskum álfyrirtækjum að vinna á miklum álbirgðum innanlands. Það er sem sagt bæði verið að lækka kostnað og auka tekjur kínversku álfyrirtækjanna. Hvort þessar aðgerðir boða sumarkomu í þeim mikla taprekstri sem einkennt hefur kínverska áliðnaðinn undanfarið á eftir að koma í ljós. Í því sambandi má nefna að kínverska Chalco skilaði mettapi á liðnu ári. Ennþá áhugaverðara fyrir okkur Íslendinga er hvaða áhrif þessar ákvarðanir munu hafa á álmarkaði utan Kína.

Ein afleiðing aðgerða kínverskra stjórnvalda núna er að í reynd er verið að viðhalda offramleiðslunni í Kína. Þar að auki er verið að stuðla að meiri útflutningi á áli og þar með vaxandi samkeppni á vestrænum álmörkuðum. Fyrir vikið verður líklegra að offramboð af áli utan Kína aukist á ný. Þetta mun bitna á álframleiðendum utan Kína, eins og strax er farið að verða vart. Og sennilega mun þessi þróun flýta ennþá meira fyrir breytingum í álbransanum. Vestræn álfyrirtæki munu verða áhugaminni um álframleiðslu og leggja meiri áherslu á úrvinnslu hátækniafurða úr áli. Sú þróun er nú þegar byrjuð og mun vafalítið halda áfram.

Umrædd aukin samkeppni Kína við vestræna álframleiðendur hefur legið í loftinu um nokkurt skeið. Uppbygging áliðnaðar í Kína hefur reyndar verið ennþá hraðari en nokkur átti von á. Af þeim sökum lýsa sumir stöðunni sem ógnvekjandi. Í þessari grein verður fjallað um þróun álframleiðslu í Kína og útskýrt hvernig þar hefur nú byggst upp nánast stjórnlaus offramleiðsla, sem óhjákvæmilega virðist ætla að leiða til meiri útflutnings á áli frá Kína. Þetta er nokkuð löng og ítarleg grein, enda er málefnið afar mikilvægt og þá alveg sértaklega fyrir Íslendinga. Því hvergi í heiminum er álframleiðsla jafn mikil eins og hér á Íslandi (þ.e. per capita eða miðað við fólksfjölda þjóðarinnar). Byrjað verður á að tiltaka nokkur meginatriði, sem lýsa stöðunni í hnotskurn, en að því búnu verður nánar fjallað um þessi atriði:

• Á um 20 árum hefur hlutfall Kína í álframleiðslu heimsins vaxið úr 5% i rúmlega 50%.
• Þetta hlutfall mun sennilega halda áfram að hækka á næstu árum.
• Álframleiðsla í Kína er nú að vaxa hraðar en áleftirspurnin í landinu.
• Lengst af hefur svo til enginn álútflutningur verið frá Kína.
• Ein ástæða þess er sú að 15% tollur hefur verið lagður á útflutt ál.
• Utan Kína er álnotkun og álframleiðsla nálægt jafnvægi.
• Álbirgðir eru þó ennþá sögulega miklar, sem heldur aftur af verðhækkunum.
• Í dag einkennist kínverski áliðnaðurinn af offramleiðslu og offjárfestingu.
• Lítil sem engin viðleitni er í Kína til að draga úr álframleiðslu.
• Verð á áli í Kína er því lágt og álfyrirtækin þar sækjast nú í að flytja út ál.
• Kínversk stjórnvöld eru byrjuð að fella niður tollmúra á útflutt ál.
• Þetta er í samræmi við ýmsar aðrar opinberar aðgerðir Kína til að viðhalda hagvexti.
• Kínverskir álframleiðendur hafa líka leitað leiða framhjá tollmúrum.
• Frekara afnám kínversku útflutningstollanna er mögulegt og jafnvel líklegt.
• Afleiðingin yrði ennþá meiri útflutningur á kínversku áli.
• Álnotkun utan Kína eykst orðið mjög hægt (um eða innan við 1% á ári).
• Vestræni áliðnaðurinn er byrjaður að þróa rekstur sinn frá álframleiðslu.

Af þessu má draga ýmsar ályktanir, sem m.a. eru eftirfarandi:

• Vestrænum áliðnaði stendur raunveruleg ógn af álflóði frá Kína.
• Ólíklegt er að arðsemi í raforkusölu til áliðnaðar utan Kína fari vaxandi.
• Til að draga úr áhættu er æskilegt að minnka hlutfall raforkusölu til álvera hér á Íslandi.

Álheimurinn hefur umturnast á undraskömmum tíma

Frá aldamótunum síðustu hefur álframleiðslan í Kína hátt í tífaldast. Á sama tíma breyttist heildarframleiðsla á áli utan Kína fremur lítið. Tímabilið 2000-2015 reyndist árlegur meðalvöxtur (CAGR) í álframleiðslu í Kína vera um 15%. Sem er hreint mögnuð aukning. Á þessu sama tímabili var sambærilegur vöxtur álframleiðslu utan Kína aftur á móti einungis innan við eitt prósent. Ennþá er of snemmt að álykta sem svo að álnotkun utan Kína sé u.þ.b. að ná hámarki. En það er staðreynd að vöxturinn er orðinn mjög hægur. Þess vegna myndi það geta haft afdrifaríkar afleiðingar ef álútflutningur frá Kína eykst.

Utan Kína voru framleidd um 25 milljónir tonna af af áli árið 2014. Heildarframleiðslan í heiminum öllum var um 52-53 milljónir tonna. Tilkynnt framleiðsla af áli í Kína árið 2014 var um 24 milljónir tonna. Raunveruleg framleiðsla í Kína er þó talin hafa verið mun meiri eða nálægt 27-28 milljónir tonna. Það jafngildir rúmlega 50% af heildarframleiðslunni á áli árið 2014. Fyrir um áratug var hlutfall Kína í álframleiðslu heimsins aftur á móti einungis um 20%, fyrir tæpum 15 árum var þetta hlutfall um 10% og fyrir um tveimur áratugum var þetta hlutfall aðeins 5%. Þarna hafa því orðið geysilegar breytingar á stuttum tíma.

Sífellt meiri yfirburðir Kína í álframleiðslu

Eins og áður sagði framleiðir Kína nú um 27-28 milljónir tonna af af áli álega og heildarframleiðslan í heiminum öllum er um 52-53 milljónir tonna. Kína ber orðið höfuð og herðar yfir öll önnur lönd í álframleiðslu. Yfirburðir Kína í álframleiðslunni eru reyndar þvílíkir að þar ná næstu lönd Kína vart í hnéhæð. Það land sem er næst í röðinni í álframleiðslu er Rússland, sem framleiðir um eða innan við 4 milljónir tonna af áli álega. Einungis eitt annað land framleiðir meira en 3 milljónir tonna af áli á ári, en það er Kanada.

Kína er því komið í algerlega einstaka stöðu í áliðnaðinum. Og framleiðir núorðið meira ál en öll önnur lönd í heiminum til samans. Það sem skiptir þó ennþá meira máli er að notkun á áli í Kína er ekki að vaxa jafn hratt eins og álframleiðslan þar. Þetta er algert grundvallaratriði þegar kemur að því að átta sig á þróun álviðskipta til framtíðar. Framleiðsla á áli í Kína er m.ö.o. orðin meiri en álnotkunin í landinu. Sennilega mun næsta umbreyting á álmörkuðum því einkennast af vaxandi álútflutningi frá Kína. Þessi þróun er alveg sérstaklega líkleg meðan verð á áli utan Kína er hærra en innan Kína, en þær aðstæður eru einmitt fyrir hendi núna. Og jafnvel þó svo álverð utan Kína lækki kunna kínversk álver að sjá hag í að selja þangað ál. Það mun þó ráðast mjög af stefnu kínverskra stjórnvalda.

Tekið skal fram að allar framangreindar tölur um álframleiðslu Kína og fleiri landa eru háðar nokkurri óvissu. Því mörg álfyrirtæki gefa ekki upp nákvæmar rauntímaupplýsingar um framleiðslu sína. Sérstaklega eru upplýsingar frá Kína taldar óáreiðanlegar og reyndar almennt álitið að þar sé reynt að fela hversu offramleiðslan er mikil. Aðalatriðið er þó það að óumdeilt er að kínverski áliðnaðurinn einkennist nú bæði af offramleiðslu og offjárfestingu. Og álútflutningur frá Kína hefur verið að aukast undanfarið. Hvort sú þróun heldur áfram er að sjálfsögðu óvíst, en sterkar vísbendingar eru um að svo muni verða. Eins og nú verður nánar vikið að.

Offramleiðsla af áli í Kína fer vaxandi

Þegar efnahagsvöxturinn í Kína fór að verða áberandi mikill um og upp úr aldamótunum síðustu, sáu sum vestræn álfyrirtæki mikla möguleika í að auka álútflutning til Kína. Þessi bjartsýni leiddi m.a. til þess sem kallað hefur verið versta fjárfesting sögunnar; þegar Rio Tinto keypti álrisann Alcan árið 2007. Það misreiknaði Rio Tinto sig afar illa og þurfti í kjölfarið að afskrifa tugi miljarða bandaríkjadala.

Kínverskur áliðnaður byggðist upp með geysihraða og brátt náði hann að fullnægja innanlandseftirspurninni allri. Í dag er ekki nóg með að kínverski áliðnaðurinn framleiði allt það ál en notað er í Kína, heldur hefur framleiðslugetan vaxið ennþá hraðar en eftirspurnin þar eftir áli. Ekkert lát virðist á þessari þróun; framleiðslugeta kínverska aliðnaðarins nemur nú um 35 milljónum tonna á á ári og stefnir í að verða brátt orðin 40 milljónir tonna.

Í því sambandi er vert að minna á að Kínverjar sjálfir eru nú að nota um 24-25 milljón tonn af áli árlega og heimurinn allur er að nota rétt rúmlega 50 milljónir tonna. Jafnvel þó svo álnotkun í Kína aukist um 10% á ári (sem hún mun reyndar sennilega ekki ná á komandi árum) verður eftirspurnin þar „einungis“ um 30 milljónir tonna eftir tvö ár. En afkastageta kínverskra álvera verður þá að öllum líkindum orðin yfir 40 milljón tonnin. Þetta er miklu hraðari uppbygging en þarf til að mæta líklegri aukningu í álnotkun. Framboðið virðist m.ö.o. enn vera að vaxa mun hraðar en eftirspurnin. Sem merkir viðvarandi offramboð af áli í Kína á komandi árum.

Rökréttast að gera ráð fyrir síauknum áhrifum Kína á álmarkaði

Auðvitað er óvíst hvernig eftirspurn eftir áli þróast á komandi árum og áratugum. Ekki er víst að sú stöðnun sem verið hefur í heildareftirspurn eftir áli í heiminum utan Kína sé komin til að vera. Flestir greinendur virðast þó álíta að hvernig svo sem áleftirspurn í heiminum muni þróast á næstu árum, sé óhjákvæmilegt að áhrif Kína á álmörkuðum verði sífellt meiri.

Álveröldin hefur sem sagt breyst mikið frá því sem var fyrir 10-20 árum. Og til framtíðar munu álmarkaðir vafalítið verða fyrir sífellt meiri áhrifum frá Kína. Eins og staðan er í dag virðist líklegast að þau áhrif muni fyrst og fremst birtast í auknum álútflutningi þaðan.

Offramleiðslan þrýstir á útflutning

Þessi offramleiðsla af áli í Kína er líkleg til að halda aftur af hækkun álverðs - jafnvel þó svo eftirspurn eftir áli verði sterk. Það sem er sérstaklega athyglisvert er að Kína er ekki lengur sú afmarkaða eða aflokaða álveröld sem landið var fyrir fáeinum árum. Þegar forstjóri Alcoa lýsti því yfir að „China exists in a different aluminium universe, one that has little bearing on what happens in the rest of the world. [...] China and the rest of the world operate as two separate aluminum markets [...] Chinese aluminum market is largely self-contained, producing enough aluminum to meet its own needs and therefore not exporting

Þessi lýsing átti prýðilega við þegar hún kom fram fyrir nokkrum árum. En í dag er staðan í grundvallaratriðum breytt. Álframleiðslan í Kína hefur aukist svo hratt að nú er framleiðslugetan í Kína orðin meri en eftirspurnin innanlands. Þess vegna er þrýstingurinn frá kínverskum álfyrirtækjum að flytja út ál og ýmsar álafurðir að verða sífellt meiri. Og þetta er að gerast á sama tíma og ennþá eru fyrir hendi sögulega miklar álbirgðir utan Kína. Það er varla æskilegur kokkteill.

Vestræni áliðnaðurinn tekst ennþá á við offramboð

Hér að ofan var minnst á það þegar námurisinn Rio Tinto gerði ráð fyrir því að álinnflutningur Kína myndi aukast mjög. Og réðst í einverja verstu fjárfestingu allra tíma þegar fyrirtækið keypti álframleiðandann Alcan. Samhliða þessari mislukkuðu ofurbjartsýni um aukinn álútflutning til Kína, tóku að hlaðast upp miklar álbirgðir bæði í Bandaríkjunum og Evrópu og álverð lækkaði. Í kjölfarið keyptu nokkrir stórir fjárfestingabankar og álframleiðendur helstu birgðageymslurnar og í kjölfarið fór að bera á því að miklar tafir urðu á afhendingu áls úr birgðageymslunum. Hvort þetta var markvisst gert til að ýta álverði upp á við er umdeilt. En rannsóknir samkeppnisyfirvalda og málaferli gegn eigendum vöruhúsanna vegna þessa eru ennþá yfirstandandi og endanleg niðurstaða ekki fengin.

Hvað sem umræddum málaferlum líður þá hefur offramboð af áli verið staðreynd lengst af síðasta áratuginn eða svo. Allra síðustu árin hefur að vísu dregið úr offramleiðslunni og afkoman í vestrænum áliðnaði almennt batnað verulega (sem hefði þó varla gerst ef hinum sögulega miklu álbirgðum hefði ekki verið haldið frá markaðnum). Álbirgðirnar eru þó ennþá mjög miklar eða um 8-10 milljónir tonna í heild. Og talið er ólíklegt að álverð hækki á næstunni. Þetta er slæm blanda við það offramboð sem nú er af kínversku áli. 

Vöxturinn hefur gert nokkur héruð í Kína að stærstu álframleiðendum heimsins

Eins og fram kom hér fyrr eru einungis þrjú lönd sem framleiða um eða yfir 3 milljónir tonna af áli árlega. Það eru Kanada og Rússland, auk Kína sem er þarna með æpandi forystu (Kína framleiðir næstum átta sinnum meira ál en Rússland og níu sinnum meira ál en Kanada). Einungis tvö önnur lönd framleiða meira en 2 milljónir tonna af áli árlega. Sem eru Indland og Sameinuðu arabísku furstadæmin (UAE). Næst koma Ástralía, Bandaríkin og Noregur, öll með framleiðslu á bilinu 1-2 milljón tonn árlega (á Íslandi er framleiðslan um eða rúmlega 800 þúsund tonn).

Það sem er þó alveg sérstaklega athyglisvert er að dæmi eru um héruð í Kína sem framleiða svo mikið ál, að ef þau væru sjálfstæð ríki myndu þau vera meðal allra mestu álframleiðsluríkja heimsins. Undanfarin ár hefur mikið verið fjallað um það í erlendum fjölmiðlum hversu hratt áliðnaður hefur verið að byggjast upp í Persaflóaríkjunum. Reyndin er þó sú að í einstökum héruðum innan Kína hefur vöxturinn verið miklu hraðari. Þannig er nú framleitt meira ál í einu héraði djúpt inni í Kína heldur en í öllum Persaflóaríkjunum. Þetta kínverska hérað er Xinjiang í NV-Kína.

Álflóðið frá Xinjiang

Til skamms tíma var Henan í austanverðu Kína mesta og þekktasta álframleiðsluhérað landsins. Með framleiðslu sem nemur nálægt 2 milljónum tonna árlega. En nú hefur nýr stórmeistari álframleiðslunnar tekið við forystunni í Kína. Þar er um að ræða Xinjiang; djúpt inni í norðvestanverðu Kína. Vegna mikillar uppbyggingar nýrra álvera náði Xinjiang því að framleiða samtals um 2,2 milljónir tonna á fyrstu sex mánuðunum 2014. Og tók þar með metið af Henan.

Vöxtur áliðnaðar í Xinjiang er með ólíkindum. Að áliti Platts var framleiðslugetan þar í árslok 2013 orðin um 3 milljónir tonna, í árslok 2014 var hún komin í um 4,5 milljónir tonna og Platts álítur að í árslok 2015 verði hún orðin nálægt 6 milljónum tonna. Þessi spá Platts, sem er frá janúar s.l., virðist reyndar vera hógvær. Því aðrar heimildir segja að heildarframleiðsla ársins 2015 af áli í Xinjiang verði nálægt 6,5 milljónir tonna.

Til samanburðar þá framleiða öll Persaflóaríkin til samans tæplega 5 milljónir tonna af áli. Og hefur framleiðslan þar þótt vaxa geysilega hratt, því 2010 var álframleiðslan þar rétt innan við 3 milljónir tonna. Framleiðsluaukningin í Xinjiang er miklu meiri. Fyrir einungis fimm árum var þar svo til engin álframleiðsla. Á fimm árum hafa sem sagt verið reist álver í Xinjiang sem framleiða um átta sinnum meira ál en álverin á Íslandi. Og þó svo álver spretti nú upp í Xinjiang eins og gorkúlur eru þetta engin slorver. Heldur meðal fullkomnustu álvera sem risið hafa í heiminum.

Xinjiang er nýjasta dæmið um strandaða orku

Gangi spár eftir verður álframleiðsla í Xinjiang-héraðinu einu brátt orðin tvöfalt meiri en í Rússlandi öllu (sem er annar stærsti álframleiðandi heimsins - á eftir Kína). Rusal getur sem sagt farið heim og lagt sig. Enda hefur árleg fjárfesting í nýjum álverum í Xinjiang ekki verið mæld í milljörðum dollara heldur í tugum milljarða dollara.

Helsta ástæða þessarar ofurhröðu uppbyggingar álvera í Xinjiang er að þar er að finna geysilega mikið af kolum í jörðu. Héraðið er óralangt frá helstu þéttbýlissvæðum Kína og það, ásamt staðsetningu langt frá höfnum, gerir héraðið kannski ekki mjög fýsilegt fyrir áliðnað. En það virðist engu skipta. Kolaauðlindirnar þarna má flokka sem strandaða orku sem ekki væri unnt að nýta í miklum mæli nema með orkufrekri stóriðju. Þar er áliðnaður áhugaverður möguleiki - rétt eins og á öðrum svæðum heimsins með strandaða orku.

Þarna í Xinjiang fæst raforkan því á lægra verði en víðast hvar annars staðar í Kína. Síðan yfirvöld í Xinjiang áttuðu sig á því að áliðnaður gæti verið upplagt tækifæri til að knýja hagvöxt, hefur stefnan verið sú að örva byggingu álvera með lágu orkuverði. Það hefur svo sannarlega borið árangur og ekki fyrirséð að þar hægi neitt á uppbyggingunni í bráð. Vöxtur áliðnaðar í Xinjiang vissulega sterkasta dæmið um það hvernig álframleiðsla í Kína æðir áfram. En það eru ekki bara Xinjiang og Henan sem eru vettvangur geysimikillar kínverskrar álframleiðslu. Qinghai, Innri-Mongólía, Gansu, Shandong, Ningxia, Yunnan, Shanxi og Shaanxi fylgja í kjölfarið. 

Kínverskir álframleiðendur fundu leið framhjá tollmúrnum

Vegna vaxandi offramleiðslu af áli í Kína hefur þrýstingur kínverskra álframleiðenda á afnám útflutningstolla aukist upp á síðkastið. Tollinum (eða útflutningsskattinum) var komið á fyrir tæpum áratug, þegar Kína var ennþá ekki orðið sjálfbært í álframleiðslu. Sú staða er nú breytt og þess vegna eru helstu rökin fyrir tollinum ekki lengur fyrir hendi. Og nú þegar fyrsta skrefið hefur verið tekið í að afnema þennan útflutningstoll eða skatt, styrkjast margir í trúnni um að kínversk stjórnvöld muni senn afnema tollinn algerlega.

Umræddur tollur leggst sem 15% gjald á verðmæti viðkomandi vöru. Tollurinn hefur lagst á álframleiðslu hvort sem er t.d. í formi álhleifa, -stanga eða -víra. Vörur unnar úr áli bera aftur á móti ekki þennan toll. Með aukinni offramleiðslu af áli í Kína hafa kínversk álfyrirtæki smám saman aukið útflutning á „framleiðsluvörum“ sem þó i reynd hefur einfaldlega verið útflutningur á áli. Í slíkum tilvikum hafa fyrirtækin t.d. flutt út álafurðir, sem svo hafa verið endurbræddar utan Kína og steyptar sem álhleifar. Þetta hefur borgað sig til að losna við að greiða útflutningsskattinn og þessi útflutningur hefur verið að aukast nokkuð hratt síðustu misserin.

Þessi „dulbúni“ útflutningur á áli hefur valdið mikilli óánægju sumra álframleiðenda utan Kína og þá einkum og sér í lagi Rusal. Nú þegar tilkynnt hefur verið að tollarnir verði felldir niður gagnvart tiltekinni álframleiðslu reynir Rusal þó að bera sig vel. Enda mikilvægt fyrir þennan rússneska álrisa að tala hlutabréfaverðið sitt upp eftir mörg erfið ár. Staðreyndin er þó sú að Rusal er í stríði á mörgum vígstöðvum í því skyni að sporna gegn lækkunum á álverði. Og er að undirbúa ennþá meiri samdrátt í álframleiðslu sinni. Sama er uppi á teningnum hjá flestum öðrum álframleiðendum hér á okkar slóðum.

Afnám útflutningstolla mun viðhalda offramleiðslunni og kannski auka hana 

Undanfarið hefur verið vaxandi álútflutningur frá Kína, sem hefur þrýst niður álverði. Sú þróun hefur teygt sig um allan heim. Litlu virðist breyta þó þokkaleg tök hafi nú náðst á offramleiðslunni utan Kína; aukinn útflutningur á áli frá Kína mun sennilega eyða þeim ávinningi eins og hendi sé veifað. Og samkvæmt nýjustu fréttum er ekkert að slakna á offramleiðslunni í Kína. Á sama tíma halda áfram málaferli vestur í Bandaríkjunum vegna meintrar markaðsmisnotkunar, þar sem verði á áli er sagt haldið uppi með ólögmætum hætti. Það er því ekki beinlínis hægt að segja að gott jafnvægi ríki á álmörkuðum.

Það er freistandi að reyna að sjá fyrir hvaða áhrif það muni hafa þegar umræddir útflutningstollar á kínverskt ál falla niður nú eftir nokkra daga. Almennt séð virðist sem þetta hljóti að auka útflutning á kínversku áli. Og þar með þrýsta álverði niður utan Kína. Kannski mun aukinn útflutningur leiða til þess að álverðið innan Kína hækki - vegna þess að þar muni þá draga úr offramboði. Einn möguleikinn er sá að álverð muni breytast lítið sem ekkert - því tollabreytingin muni draga úr útflutningi kínverskra álafurða til bræðslu. Og nettóútflutningur á kínversku áli muni því lítt aukast.

Um þetta er erfitt að spá. Tíminn mun leiða í ljós hver áhrif tollabreytinganna verða. En það er staðreynd að offramboðið í kínverska áliðnaðinum þrýstir á sífellt meiri álútflutning. Og umræddar aðgerðir kínverskra stjórnvalda eru tæplega vel til þess fallnar að vinna gegn offjárfestingunni í áliðnaði í Kína. Reyndin er sú að fyrirkomulagið í Kína hvetur til þess að enn verði gefið í og að ennþá meira af áli verði framleitt. Þess vegna virðist ekki aðeins mögulegt heldur beinlínis líklegt að aukinn álútflutningur frá Kína muni þrengja að álframleiðslu utan Kína - og þá einkum að óhagkvæmustu álverunum þar. Til að byrja með mun þetta sennilega koma hvað verst niður á áströlskum áliðnaði.

Vestræni áliðnaðurinn loksins að átta sig á raunveruleikanum

Aukin álframleiðsla í Kína og meiri útflutningur þaðan kann svo sem að vera hið besta mál. Það er jú búist við að eftirspurn eftir í áli í heiminum haldi áfram að vaxa nokkuð hratt. Vandinn er sá að vöxturinn utan Kína er fremur lítill; þróun áliðnaðar síðustu einn til tvo áratugi gefur skýrar vísbendingar um að svo til öll aukning í eftirspurn eftir áli verði frá Kína. Og etv. frá sumum öðrum nýmarkaðslöndum eins og Indlandi. Lítill efi er um að þau lönd munu sjálf mæta þeirri auknu eftirspurn. Þess vegna er ansið hæpið að aukin tækifæri skapist fyrir meiri álframleiðslu í t.d. Evrópu eða Bandaríkjunum. 

Það ætti því ekki að koma á óvart að Alcoa, Rio Tinto Alcan og Rusal eru öll að selja eða loka álverum. Og álver BHP Billiton eru nú skilgreind sem óæskilegar eignir. Það sem er þó áhugaverðast er ekki það að vestrænn áliðnaður vilji minnka umsvif sín í álframleiðslu, heldur það hvernig sum fyrirtækin þar eru á fullu að auka áherslu sínar á vinnslu hátækniafurða úr áli. Þar er Alcoa í fararbroddi. Um þau umskipti og fleira sem snýr að áliðnaðinum verður fjallað nánar í næstu grein.