Upplýsingadeild Samáls breiðir út rangar upplýsingar

Framkvæmdastjóri Samtaka álfyrirtækja á Íslandi, Pétur Blöndal, heldur áfram að bera á borð villandi upplýsingar fyrir lesendur mbl.is. Í nýrri grein Péturs er með ýmsum hætti reynt að láta líta svo út að álverin á Íslandi séu almennt að greiða býsna hátt raforkuverð í alþjóðlegum samanburði. Og þar vísað til upplýsinga frá CRU Group; upplýsinga sem Pétur virðist ekki átta sig á að eru rangar. Hér verður athyglinni beint að því hvernig framkvæmdastjóri Samáls virðist fastur í því fari að kynna rangar upplýsingar.

Tölur CRU vegna Íslands voru rangar

Ég hef í fyrri skrifum rakið það nokkuð skilmerkilega hversu augljóst er að umræddar tölur CRU um íslenska meðalverðið eru rangar - og ekki ástæða til að endurtaka það hér. En við þetta má bæta að CRU hefur viðurkennt fyrir mér mistök sín.

Nokkuð er um liðið síðan CRU sagði mér að það sé skoðun CRU að meðalverðið á raforku til álvera á Íslandi geti allt eins verið nálægt 25 USD/MWst - í stað 29-30 USD/MWst eins og áður hafði verið haft eftir CRU af hálfu Péturs Blöndal og Ágústs Hafberg hjá Norðuráli. Nú síðast í gær upplýst CRU mig svo um það að fyrirtækið hafi nú lækkað áætlaða tölu sína um meðalverð raforku til álvera á Íslandi. 

En Pétur Blöndal er því miður ennþá á villigötum. Og heldur áfram að vitna til rangra upplýsinga frá CRU. Og nú bætist við skilningsleysi hans á raforkusamningum við álver í Kanada.

Raforkuverðið til Fjarðaáls og Norðuráls er eitthvert hið lægsta í heiminum

Í skrifum sínum gerir Pétur talsvert úr því að þó nokkur álver í heiminum utan Kína greiði lægra orkuverð en meðalverðið er til álvera á Íslandi. Þar styðst hann að vísu enn og aftur við rangar tölur frá CRU. Hlutfall álvera sem greiða lægra orkuverð en meðalverðið er á Íslandi er því lægra en Pétur virðist halda.

Það er engu að síður hárrétt að það eru til álver í heiminum sem greiða ennþá lægra raforkuverð en íslenska meðalverðið er til álvera. Meðal slíkra álvera eru að sjálfsögðu bæði álver Norðuráls á Grundartanga og álver Fjarðaáls á Reyðarfirði! Bæði þessi álver greiða raforkuverð sem er töluvert undir íslenska meðalverðinu og með því allra lægsta sem gerist í heiminum.

Það eru einungis örfá álver í heiminum öllum sem greiða ennþá lægra raforkuverð en Fjarðaál og Norðurál. Og þar er í nánast engu tilviki um að ræða álver sem starfa í eðlilegu samkeppnis- eða markaðsumhverfi. Álverin sem greiða ennþá lægra raforkuverð en Norðurál og Fjarðaál eru fyrst og fremst álver sem njóta raforku frá gömlum og löngu uppgreiddum virkjunum, sem eru þá oftast í eigu viðkomandi álfyrirtækja.

Kanada og Noregur gefa almennt ekki raunhæfa mynd af orkuverði til álvera

Þetta á t.d. bæði við um álver í eigu Hydro í Noregi og álver í eigu Rio Tinto í Kanada (Rio Tinto er sagt vera að losa sig við nafnið Alcan, enda voru kaup Rio Tinto á Alcan einhver versti dill sögunnar). Á Íslandi kaupa álverin aftur á móti alla raforkuna frá raforkufyrirtækjum í samkeppnisrekstri. Þess vegna er í reynd út í hött þegar Pétur Blöndal heldur því fram að Ísland eigi í þessu samhengi að horfa m.a. til raforkuverðs til álvera í Noregi og Kanada. Þvert á móti er einmitt eðlilegast og skynsamlegast að við gætum okkar á öllum samanburði við kanadískt og norskt meðalverð á raforku til álvera.

Íslenska verðið er botnverð

Sama má segja um raforkuverð til álvera í Persaflóaríkjunum. Því einnig þar er orkugeirinn og áliðnaðurinn svo nátengdur að raforkuverðið þar gefur ekki raunhæfa mynd af því hvað má telja eðlilegt verð til álvera frá orkufyrirtæki sem starfar í samkeppnisrekstri á frjálsum orkumarkaði.

Fyrir vikið verður ennþá augljósara hversu meðalverðið á Íslandi er mikið botnverð. Það á sér m.a. þær skýringar að hér eru upphaflegu orkusamningarnir ennþá í gildi gagnvart bæði Fjarðaáli og Norðuráli - og að þar var samið um raforkuverð sem var vel undir meðalverði á raforku til álvera í heiminum. Og er í dag ennþá lengra undir umræddu meðalverði en þá var.

Villandi upplýsingar Samáls um Kanadaverð

Pétur Blöndal hefur ítrekað fjallað um meðalverð á raforku til þriggja álvera Alcoa í Québec í Kanada. Og virðist ekki átta sig á því að þar var einungis einn samningurinn gerður á þeim grundvelli sem nefna má þokkalegar markaðsforsendur. Sem er samningurinn við álverið í Bécancour. Þar var samið um raforkuverð sem er nálægt 34-35 USD/MWst (m.v. meðalverð á áli árið 2014). Þetta var reyndar talsvert lægra verð en Hydro Québec vildi fá. En þessi Landsvirkjun almennings í Québec-fylki gaf eftir gagnvart hótun Alcoa um að loka öllum álverunum þremur.

Hin tvö álver Alcoa í Québec fengu samninga þar sem byggt var á mjög sérstökum forsendum. Þar skiptir mestu kvöð á Alcoa um að afhenda Hydro Québec eignarhlut Alcoa í gríðarstórri vatnsaflsvirkjun. Pétur reynir í grein sinni að gera lítið úr þessu. Og segir að þetta sé bara tilkomið vegna löggjafar frá miðri 20. öld og hafi ekkert með samningana núna að gera. Sem er afar einkennileg fullyrðing og nokkuð ósvífin, því umrædd kvöð er einmitt útlistuð nákvæmlega í 17. gr. umrædds raforkusamnings. Og er bersýnilega lykilþáttur í því að raforkuverðið varð ekki hærra - enda mikil verðmæti sem felast í því fyrir Hydro Québec að fá 40% hlut Alcoa í 335 MW virkjun.

Þar að auki virðist Pétur alls ekki hafa kynnt sér vetrarskerðingaákvæði nýju raforkusamninganna þarna í Québec. Hvort tveggja minnir þetta á það þegar Ágúst Hafberg, framkvæmdastjóri hjá Norðuráli, hafnaði því fimlega að raforkusamningur fyrirtækisins væri að renna út árið 2019. Það er augljóst að þeir félagarnir gefa lítið fyrir samningsákvæði, en leggja þeim mun meiri áherslu á einhverjar ímyndaðar aðstæður sem standast ekki raunveruleikann.

Upplýsinga- og áróðursdeild Samáls

Ég hef áður bent á það í skrifum mínum að búast megi við því að Samál muni halda uppteknum hætti áfram. Þ.e. að fullyrða að raforkuverð til álvera á Íslandi sé býsna hátt. Þó svo allir sem kynna sér málið viti að svo er ekki.

Framkvæmdastjóri Samáls segir í áðurnefndri grein sinni að Samál reki ekki greiningardeild, en miðli almennum upplýsingum um áliðnað og styðjist þar við álit „helstu sérfræðinga og greiningaraðila í orkuiðnaði“. Þetta virðist merkja að Samál éti hvað sem er upp eftir CRU - a.m.k. svo lengi sem það henti hagsmunum álfyrirtækjanna hér.

Það er engu að síður afar einkennilegt að Samál skuli áfram og ítrekað vitna til upplýsinga frá CRU þegar þær eru augljóslega rangar. Jafnvel upplýsinga- og áróðursdeild Samáls - ef við leyfum okkur að nota það nafn yfir starf Péturs – ætti að geta gert betur og sýnt snefil af gagnrýnni hugsun.

Það var reyndar sá stríði straumur af rangfærslum og villandi upplýsingum frá Samáli sem varð til þess að ég ákvað að sitja ekki lengur á upplýsingum um raforkuverðið til álveranna á Íslandi. Héðan í frá mun ég hafa það sem reglu að birta það verð a.m.k. árlega. Ekki aðeins meðalverðið, heldur verðið pr. MWst til hvers og eins álveranna. Og setja það í samhengi við raforkuverðið annars staðar. Þar með verða Íslendingar minntir reglulega á það botnverð sem bæði Norðurál og Fjarðaál greiða fyrir raforkuna.

Ísland á að miða sig við aðstæður á eðlilegum samkeppnismarkaði

Með þeirri upplýsingagjöf minni munu lesendur geta öðlast sífellt betri skilning á því hvert raforkuverðið til álveranna hér er. Og áttað sig sífellt betur á því að eðlilegast er að raforkuverðið til álveranna hér hækki verulega - til samræmis við það verð sem gerist til álvera á svæðum þar sem fyrir hendi er eðlilegt viðskiptaumhverfi með raforku.

Þar eru Bandaríkin og ríki innan Evrópusambandsins eðlilegasta viðmiðunin. Með hliðsjón af þessu má vænta þess að raforkuverðið til Norðuráls hækki í um 35 USD/MWst (að núvirði) eða jafnvel rúmlega það. Og að ámóta hækkun verði til Fjarðaáls. Þar rennur orkusamningurinn reyndar því miður ekki út fyrr en árið 2048!