Hver eignast Norðurál?

Í nýrri grein á fjármálavefnum Seeking Alpha er nú spáð greiðsluþroti hjá Century Aluminum. Sem er eigandi álvers Norðuráls á Grundartanga. Af þessu tilefni er forvitnilegt að velta fyrir sér hvað þetta myndi þýða fyrir Norðurál. Sem rekur álverið á Grundartanga.

Glencore vill losna við óarðbærar einingar

Fyrst er rétt að minna á að þessi tiltekna grein á Seeking Alpha byggir á ákveðnum forsendum og getgátur um greiðslufall Century eru einmitt það; getgátur. Og eðlilegt að fólk hafi mismunandi skoðanir á ágæti umræddrar greinar.

En það er engu að síður tilefni til að hugleiða þennan möguleika vel. Þá skiptir miklu að muna það, að langstærsti og ráðandi hluthafinn í Century Aluminum er hrávörurisinn Glencore. Glencore er í miklum vandræðum þessa dagana vegna lækkandi hrávöruverðs. Þar á bæ er nú unnið hörðum höndum að því að selja eignir og þá sérstaklega að losa sig við óarðbærar einingar. Hvort sem það eru koparnámur í Afríku, kolanámur í Ástralíu, kornakrar í Kanada eða annars konar hrávörurekstur um veröld víða.

Glencore er að takast á við risavaxinn skuldastabba upp á um 50 milljarða USD (sjá ítarlegri upplýsingar hér). Bersýnilegt er að braskararnir hjá Glencore tóku mikla áhættu og veðjuðu villt á áframhaldandi ofsauppgang í Kína. Veruleikinn í dag er aftur á móti slaki í efnahagsvextinum þar í landi. Sem er meginástæða mikilla verðlækkana á hrávörumörkuðum. Í því sambandi er nánast sama til hvaða hrávörugeira er litið. En meðal þess sem er áberandi er offramboð af áli.

Eitt spil í þeim kapli Glencore að losa um fjármagn og minnka skuldir, gæti verið sala á álframleiðslueiningu fyrirtækisins. Sem er tæplega helmingshlutur í Century Aluminum (þar sem Glencore ræður einu og öllu í krafti þess að vera langstærsti hluthafinn í fyrirtækinu). En nú virðist sem sagt - að sumra mati - líklegra að Century fari einfaldlega í þrot og að hlutabréfin þar verði brátt einskis virði.

Hvað yrði um Norðurál?

Álframleiðsla Century gengur aðallega út á það að kaupa súrál frá Glencore, framleiða úr því ál (m.a. fyrir tilverknað hræódýrrar íslenskrar raforku) og selja álið aftur til Glencore. Vegna lágs álverðs og vaxandi offramboðs á áli í Kína er áliðnaðurinn óspennandi bissness í dag. Mjög lágt raforkuverð sem Norðurál greiðir tryggir þó jákvæðan rekstur á Grundartanganum, þrátt fyrir að álverð sé nú óvenju lágt. Ef til greiðsluþrots Century Aluminum kemur verður því vafalítið góður áhugi á að reka álverið á Grundartanga áfram.

Norðurál er vel að merkja sjálfstætt fyrirtæki. Þarna yrði þó mikið öldurót ef til greiðsluþrots kæmi hjá Century. Sennileg niðurstaða af slíku greiðsluþroti Century yrði sú að Glencore yrði eigandi álversins. Þar með væri þetta alræmda hrávörufyrirtæki loksins (sic) orðið beinn eignaraðili að stóriðju á Íslandi. Þetta eru vissulega bara getgátur, en ef harðnar á dalnum hjá Century má telja víst að Glencore reyni að hirða lang arðsömustu eininguna. Sem er álverið á Grundartanga. En í ljósi þessa er kannski meira áhyggjuefni fyrir Norðurál sú erfiða staða sem Glencore sjálft er komið í. Þarna eru sem sagt sannarlega blikur á lofti - sem gætu náð allt norður yfir blessaðan Hvalfjörðinn.

Raforkusamningar Norðuráls renna senn út

Það er áhugaverð tilviljun að þessi vandræði í hrávörubransa heimsins eru uppi á nákvæmlega sama tíma og stór raforkusamningur Norðuráls er að renna sitt skeið á enda. Þar er um að ræða orku sem nemur um þriðjungi af allri raforkunotkun álversins. Raforkusalinn vegna þessa orkuþriðjungs er Landsvirkjun og samningur fyrirtækjanna rennur út árið 2019. Fáeinum árum síðar renna svo út lítið eitt yngri samningar Norðuráls (með kaupskylduábyrgð Century) við Orkuveitu Reykjavíkur (OR) og HS Orku.

Það er athyglisvert að fyrir nokkrum vikum sló Orka náttúrunnar (ON) þann tón að lítt áhugavert sé að selja raforku til Norðuráls - og nær sé að leita betri og arðsamari tækifæra. Með hliðsjón af því fordæmi má gera ráð fyrir að hjá öðrum orkufyrirtækjum hér hljóti samskonar sjónarmið að vera uppi. Það kann sem sagt að vera runnin upp sá tími að íslensk raforkufyrirtæki standi frammi fyrir miklu betri tækifærum en að endurnýja raforkusamninga við álver hér. Þó verður ekki framhjá því litið að orkumagnið í samningunum við álverin er jafnan mjög mikið. Það getur því tekið töluverðan tíma að nýir áhugaverðir kaupendur finnist að allri orkunni - í því tilviki ef t.d. Norðurál myndi ekki semja um áframhaldandi raforkukaup.

Verður Glencore í hlutverki Lehman Brothers í hrávörugeiranum?

Eins og áður sagði er nú í fullri alvöru farið að ræða um möguleikann á greiðslufalli hjá Century og jafnvel gjaldþrot fyrirtækisins. Og dýfan í hrávörubransanum hefur meira að segja orðið til þess að nú er farið að ræða um þann möguleika að hrávörurisinn Glencore, aðaleigandi Century, fari í þrot. Með ófyrirséðum afleiðingum - því Glencore er í ekki ósvipuðu hlutverki í hrávörugeiranum eins og Lehman Brothers var í fjármálageiranum (og AIG var í tryggingabransanum). Allir lesendur ættu að muna dómínó-áhrifin sem urðu við fall þess fjármálarisa. Áhrif þess teygðu sig um allan heim og ef Glencore fellur munu afleiðingarnar jafnvel verða ennþá víðtækari.

Mikilvægi fjölbreytninnar

Tekið skal fram að sá sem þetta skrifar er engu að spá um gjaldþrot eða greiðslufall eins né neins! Hvorki hjá Century né Glencore (og ennþá síður að spá að eigendaskipti verði að Norðuráli). Hér er einungis verið að benda á hvað er sagt og skrifað um þessi fyrirtæki í erlendum fjölmiðlum, nú þegar áhrif hrávörudýfunnar eru sífellt að koma skýrar fram.

Hvað svo sem verður er vonandi að þessi vandræðagangur, sem þarna virðist vera uppi, verði til þess að fleiri Íslendingar átti sig á þeirri miklu áhættu sem við höfum tekið. Með því að veðja svo stórt á áliðnað sem raun ber vitni.

Við seljum um 75% allrar raforkunnar sem við framleiðum til áliðnaðar. Það er geysilega mikilvægt að minnka þetta hlutfall og auka fjölbreytni í viðskiptavinahópi raforkufyrirtækjanna (sérstaklega orkufyrirtækjanna sem eru í opinberri eigu). Þess vegna er jákvætt að raforkusala t.d. til gagnavera og kísilvera fer vaxandi.

Mikilvægt að stjórnvöld átti sig á áhættunni af álverunum

Sökum þess hversu álverin eru gríðarstórir raforkukaupendur er mikilvægt að finna nýjan viðskiptavin - sem er áhugasamur um að kaupa bæði mikið orkumagn og greiða hátt verð. Þar er sæstrengur sennilega besti kosturinn, þ.e. samningur við bresk stjórnvöld um orkukaup á grænu verði. Þetta er þó ekki aðalatriðið. Aðalatriðið er einfaldlega að draga úr áhættu raforkufyrirtækjanna með því að stuðla að fjölbreyttari viðskiptavinahópi. Þetta þurfa bæði orkufyrirtækin og stjórnvöld að vera meðvituð um. Og loks skal minnt á að það er engan veginn víst að Century eða Glencore lendi í þroti. En það eitt að þessi möguleiki skuli nú vera til umræðu i fjölmiðla- og fjarmálaheiminum, er þörf áminning til okkar Íslendinga um að gæta vel að „orkueggjunum“ okkar og reyna að hlúa að þeim af skynsemi.

Athugasemdir

[Jón Valur Jensson, 21.10.2015 kl. 19:01]

Setningar byrja ekki á "Sem ..." -- nema þegar a) verið er að ræða um Sem, forföður semíta, og b) þegar um er að ræða tíðarsetningar: "Sem hann nú var setztur til valda, veitti hann frændum sínum og vinum öll feitustu embætti landsins" o.s.frv.!