Sumarkoma í raforkugeiranum

Eftirfarandi er opið bréf til Péturs Blöndal, framkvæmdastjóra Samáls. Samál eru hagsmunasamtök álframleiðenda á Íslandi og eru félagar samtakanna þrír talsins; fyrirtækin sem reka hér álverin þrjú.

Sæll Pétur.

Tilefni þessara skrifa er grein sem þú birtir nýlega á viðskiptavef mbl.is. Vegna þeirrar greinar þinnar vil ég benda þér á eftirfarandi atriði.

Eplin og appelsínurnar flækjast fyrir þér

Fyrst er að nefna að í grein minni, Tímamót í efnahagssögu Íslands, sem þú vísar til í þínum skrifum, segir orðrétt: „Að auki skal tekið fram, hér í upphafi, að þær tölur sem hér eru birtar um raforkuverð á Íslandi eiga aðeins við um verðið í viðskiptum Landsvirkjunar, en ekki annarra orkufyrirtækja.“

Þessi orð verða ekki misskilin. Allur tölulegur samanburður sem ég set fram í umræddri grein nær einungis til Landsvirkjunar. Þrátt fyrir þessi skýru orð mín, velur þú að bera mín skrif saman við meðaltal sem CRU Group segir orkuverðið til álvera á Íslandi vera. Sú tala CRU á við um raforkusölu allra orkufyrirtækjanna hér. Með þinni framsetningu ertu viljandi eða óafvitandi að beina athyglinni frá því að umfjöllun mín beindist að Landsvirkjun eingöngu.

Meðalverð Landsvirkjunar til álvera og stóriðju er um 26 USD/MWst

Í grein þinni segirðu að það sé „ekki alltaf auðvelt að átta sig á hvenær Ketill er að tala um verð til stóriðju hér á landi og hvenær hann talar um verð til álveranna þriggja“. Þetta skrifarðu þó svo orðrétt segi í grein minni: „Hér er stuðst við upplýsingar Landsvirkjunar um [...] meðalverð raforku til iðnaðar“. Þetta verður ekki misskilið. Sbr. orðin „til iðnaðar“. Af ársskýrslu Landsvirkjunar má sjá að þar er átt við stórnotendur, þ.e. stóriðjufyrirtækin fimm sem Landsvirkjun er með sérstaka orkusamninga við.

Þú virðist álíta að meðalverð Landsvirkjunar til álvera sé eitthvað allt annað og hærra en meðalverð Landsvirkjunar til iðnaðar (stóriðjufyrirtækjanna fimm). Ef þú myndir kynna þér þetta betur, kæmistu að því að munurinn þarna er nánast enginn. Meðalverð á raforku Landsvirkjunar til iðnaðar með flutningi er rétt tæpir 26 USD/MWst (og um 20 USD/MWst án flutnings). Og meðalverð Landsvirkjunar til álvera með flutningi er rétt rúmir 26 USD/MWst (allar þessar tölur miðast við árin 2013 og 2014). Munurinn er innan við einn dollar. Þegar umrædd verð eru námunduð við næsta heila dollar er niðurstaðan í báðum tilvikum 26 USD/MWst. Þess vegna eru það í besta falli hártoganir af þinni hálfu að vera að velta þér upp úr þessu, eins og þú gerir í þinni grein.

Meðalverð Landsvirkjunar til álvera er með því lægsta í heimi

Sú viðmiðun að nefna þarna 26 USD/MWst er m.ö.o. jafn rétt hvort sem verið er að tala um stóriðjuna eða álverin eingöngu. Meðalverðið Landsvirkjunar til stóriðjunnar er rétt undir 26 USD/MWst og meðalverð Landsvirkjunar til álveranna er rétt yfir 26 USD/MWst. Að auki er svo vert að minna á og ítreka að meðalverð Landsvirkjunar til áliðnaðar er mjög lágt í alþjóðlegu samhengi; langt undir því meðalverði sem gerist og gengur í áliðnaðinum sama hvort litið er til alls áliðnaðar heimsins eða áliðnaðar utan Kína.

CRU hefur viðurkennt óvissu sína og bent á trúnaðarbrot

Ykkur Ágústi Hafberg hefur orðið tíðrætt um meðalverð á raforku til álvera á Íslandi eins og þær upplýsingar eru settar fram af breska fyrirtækinu CRU. Enn og aftur minni ég á að grein mín fjallaði ekki um það meðalverð, heldur um meðalverð Landsvirkjunar eingöngu. 

Ég er engu að síður áhugasamur um meðalverð til álvera á Íslandi. Þess vegna kannaði ég málið sérstaklega hjá CRU. Þær upplýsingar sem ég fékk þar eru ekki trúnaðarupplýsingar og því er mér heimilt að vísa til þeirra - öfugt við það sem Ágúst Hafberg hefur gert undanfarið og brotið trúnað gagnvart CRU með því að dreifa upplýsingum úr trúnaðarskýrslum þeirra í tölvupóstum og á samfélagsmiðlum.

CRU tjáði mér að mjög margir óvissuþættir séu í mati þeirra á raforkuverði til álvera. Og að fyrirtækið líti svo á að það kunni að hafa ofmetið meðalverðið á Íslandi. Og að meðalverðið kunni vel að vera nær 26 USD/MWst en 30 USD/MWst. Málflutningur ykkar Ágústs um að meðalverðið til álvera á Íslandi sé 29-30 USD/MWst er því byggður á sandi.

Titringur vegna Norðuráls

Í reynd skiptir þó litlu hvert nákvæmlega meðalverð raforku til álvera er á Íslandi. Það má vera 26 USD/MWst, 30 USD/MWst eða 100 USD/MWst. Það skiptir engu í því samhengi sem ég hef verið að fjalla um. Því ég er og hef í öllum skrifum mínum undanfarið verið að beina sjónum að meðalverði Landsvirkjunar. En ekki að verðinu sem HS Orka og ON/OR fá fyrir raforkuna sem þau selja áliðnaðinum hér.

Raforkusamningar við bæði Alcan (Straumsvík) og Alcoa (Fjarðaál) eru bundnir marga áratugi fram í tímann. Í dag snýst málið um einn og aðeins einn raforkusamning til álvers. Sem er samningur Landsvirkjunar og Century Aluminum (Norðuráls).

Það vill svo skemmtilega til að af öllum álverunum þremur er Norðurál að greiða lægsta raforkuverðið (þetta sést vel þegar opinber gögn um álverin og Landsvirkjun eru skoðuð). Og það var einmitt framkvæmdastjóri hjá Norðuráli sem steig fram á ritvöllinn og fjargviðraðist útí það að tölur mínar um meðalverðið væru lægri en hjá CRU. Og beitti þar allskyns rangfærslum og þvælu, bersýnilega í því skyni að reyna að koma höggi sinu á mig til að reyna að slá ryki í augu fólks. En það högg var vindhögg. Og dapurlegt til þess að vita að þú hafir ekki séð ástæðu til að vekja athygli lesenda á svargrein minni við rangfærslum Ágústs. Ég hélt nefnilega að þú værir svo vandaður maður að þú legðir fremur áherslu á að upplýsa mál fremur en að láta draga þig inn í áróðursheim Norðuráls.

Dæmigerður leikur í anda Glencore

Nú verður spennandi að sjá hvort þú munir líka taka þátt í þeim ljóta leik ef og þegar Norðurál f.h. Century Aluminum segist munu segja upp þriðjung starfsfólks eða svo ef Landsvirkjun gefur ekki afslátt af orkuverðinu í nýjum raforkusamningi vegna álversins á Grundartanga. Vinnubrögð Century í þessu efni eru vel þekkt. Sbr. álver fyrirtækisins í Kentucky og Vestur-Virginíu í Bandaríkjunum. 

Þetta snýst allt saman um það að stór raforkusamningur milli Norðuráls og Landsvirkjunar er að renna út árið 2019. Og að viðræður eru nýlega byrjaðar um möguleg raforkukaup eftir þann tímapunkt. Þetta sést af gögnum frá Century Aluminum. Í þeim viðræðum þykir mér líklegt að Landsvirkjun bjóði Norðuráli verð til samræmis við það sem er eðlilegt, raunhæft og sanngjarnt. En framkvæmdastjórn Norðuráls og Century virðist ætla að reyna að knýja fram áframhaldandi botnverð. 

Þess vegna róa stjórnendur Norðuráls nú öllum árum að því að reyna að sannfæra fólk um að allt tal um lágt raforkuverð til álvera á Íslandi sé bull. Og framkvæmdastjóri Samáls hefur bersýnilega verið virkjaður í þeim ranga og vonlausa málflutningi Norðuráls.

Botnverð Norðuráls þarf að tilheyra fortíðinni

Það kostulega í þessum málflutningi öllum er að Norðurál er einmitt það álfyrirtækjanna sem er að greiða Landsvirkjun allra lægsta raforkuverðið - af álfyrirtækjunum þremur. Það hefur Ágúst Hafberg alveg látið ónefnt. Þessi staðreynd skiptir miklu máli til að fólk átti sig á ástæðum harðra viðbragða Norðuráls nú um stundir. Þarna eru hagsmunir í húfi sem nema tugum milljarða ISK. Þeir tugir milljarða hafa fram til þessa runnið í vasa hluthafa Century (sem aðallega er hið alræmda hrávörufyrirtæki Glencore).

Nú er tímabært að hluti þessara fjármuna, sem er í reynd mikilvægur hluti auðlindaarðsins sem verður til vegna nýtingar íslensku orkuauðlindanna, renni til Landsvirkjunar. Og þaðan sem arðgreiðslur til íslenska ríkisins og þar með til almennings á Íslandi - sem í áratugi hefur borið sjálfskuldaábyrgð á risafjárfestingum í virkjunum fyrir Norðurál.

Botnverð Norðuráls þarf að tilheyra fortíðinni. Og álver Century hér á Íslandi mun þurfa að greiða ámóta verð og önnur sambærileg álver gera sem starfrækt eru í löndum sem eðlilegt er að við höfum hliðsjón af. Það verð er ekki undir 35 USD/MWst og jafnvel nokkru hærra. Þetta mun auka arðsemi Landsvirkjunar og veitir ekki af. Og það er þess vegna sem tala má um að sumarið sé að renna upp í raforkugeiranum.

Lokaorð

Ég vil að lokum beina til þín eftirfarandi orðum, Pétur.

Maður mótar sér skoðanir á fólki út frá mörgum ólíkum atriðum. Í mínum huga hefurðu löngum haft fagmennsku að leiðarljósi. Ég veit að vísu ekki nákvæmlega af hverju mér finnst það, en ég hef í fjölda ára fylgst með þínum skrifum og yfirleitt þótt þau bera vott um bæði skynsemi og hófsemd. Sem eru kostir sem ég met mikils hjá fólki. Ég vildi að ég gæti sjálfur tamið mér þá hófsemd sem þú hefur oftast sýnt í þínum skrifum.

En það er nú einu sinn svo að þó svo ég áliti þig afar mætan mann, verð ég að minna lesendur á að þú starfar fyrir hagsmunasamtök álfyrirtækjanna. Og skrif þín verða að lesast í því ljósi.

Með góðri kveðju,
Ketill Sigurjónsson.